Tevreden terugblik op 'Antwerpen Barok 2018'
Gisteren sloot de expo ‘Cokeryen’ de deuren en daarmee kwam ook een einde aan het bijna acht maanden durende culturele stadsfestival ‘Antwerpen barok 2018. Rubens inspireert’. Sinds juni vierde de stad Antwerpen haar beroemdste inwoner Peter Paul Rubens met 9 tentoonstellingen, 30 concertreeksen, theater-, muziektheater-, literatuur- en dansproducties, 2 lezingenreeksen, 3 nieuwe stadswandelingen en 10 beeldende kunstprojecten buiten de museummuren. Alle projecten samen verwelkomden meer dan 1.033.986 bezoekers. Daarvan kwam 55 % uit het buitenland. Wie het barokfestival gemist heeft, kan ook de komende maanden en jaren nog in Antwerpen terecht voor een authentieke Rubens-ervaring. Het barokfestival drukt daarmee een blijvende stempel op de stad.
Met ‘Antwerpen Barok 2018. Rubens inspireert’ zette de stad Antwerpen alle schijnwerpers op Peter Paul Rubens en zijn barokke, culturele nalatenschap. Samen met de Antwerpse musea en de cultuursector zocht het cultuur-toeristische festival naar nieuwe invalshoeken en verbredende interpretaties van Rubens en de Antwerpse barok. Het enthousiasme van lokale horeca, producenten van lokale specialiteiten en andere partners zorgde er mee voor dat ook de barokke joie de vivre van Antwerpen aan bod kwam.
“Het stadsfestival ‘Antwerpen Barok 2018.Rubens inspireert’ was een mooi voorbeeld van hoe we cultuur dichter tot bij onze inwoners en bezoekers kunnen brengen. De verschillende acties om barok weer tot leven te wekken zorgden ervoor dat dit stadsfestival niet enkel voor kunstliefhebbers, maar voor iedereen toegankelijk was. En dat is toch het werkelijke doel van cultuurbeleving”, verduidelijkt schepen voor cultuur Nabilla Ait Daoud.
Bezoekcijfers
Alle projecten samen verwelkomden meer dan 1,033 miljoen bezoekers. Tellen we hierbij de bezoekers van de expo Barok Burez in de wandelboulevard van het MAS, dan staat de teller op 1.444.098.
Grootste publiekstrekkers waren de klassieke Rubensplekken in de stad, die stuk voor stuk uitzonderlijk hoge bezoekcijfers haalden. Het Rubenshuis toonde enkele uitzonderlijke bruiklenen te en bezoekers konden de restauratiewerkzaamheden aan de portiek en het tuinpaviljoen van nabij volgen. De Monumentale Kerken zetten in op een betere verbinding tussen de verschillende plekken en een versterkte meertalige publieke ontsluiting van het Rubens- en barokerfgoed via stadswandelingen, bezoekersgidsen en familieblaadjes.
130.000 mensen brachten sinds 1 juni een bezoek aan het Rubenshuis, hierdoor klokt het museum voor heel 2018 af op net geen 200.000 bezoekers. De Onze-Lieve-Vrouwekathedraal verwelkomde tijdens het barokfestival maar liefst 212.000 bezoekers en de Sint-Carolus-Borromeuskerk, de barokkerk bij uitstek, 204.000 bezoekers.
De expo ‘Experience Traps’ in het Middelheimmuseum was met 152.000 bezoekers eveneens een absolute publiekslieveling, die tijdens de warme zomermaanden met veel humor en publieksinteractie de hedendaagse barok tot bij de bezoekers bracht.
Met ‘Sanguine | Bloedrood. Luc Tuymans on Baroque’ in het M HKA (35.000 bezoekers) bracht het stadsfestival een tentoonstelling die de kenmerkende Antwerpse mix van hedendaagse drive en historisch kapitaal gestalte gaf.
Michaelina Wautier is sinds de eerste retrospectieve tentoonstelling in het MAS (54.000 bezoekers) geherintroduceerd in de kunstgeschiedenis. Thematisch sloot de expo aan bij het hedendaagse feminisme en vond ook de juiste weerklank bij kenners én een breed publiek.
De expo’s ‘Paul Kooiker. Untitled (Nude)’ in het FOMU (22.000 bezoekers), ‘Baroque Book Design’ in het Museum Plantin-Moretus (24.000 bezoekers) en ‘Cokeryen’ in het Snijders&Rockoxhuis (13.000 bezoekers) wierpen nieuw licht op het thema en lokten meer bezoekers naar de verschillende plekken.
Gevarieerd programma
Naast tijdelijke tentoonstellingen werd ook het permanente Rubens-aanbod in de stad versterkt door de ontwikkeling van nieuwe wandelingen en een uitbreiding van de meertalige publieksinformatie op de verschillende locaties. Met succes: 18.000 mensen namen deel aan in totaal 911 wandelingen en rondleidingen. De Antwerp Museum App die heel wat barokke tours bevatte, werd maar liefst 17.500 keer gedownload, wat bijna een verdubbeling is ten opzichte van dezelfde periode in 2017.
'Antwerpen Barok 2018' bracht ook hedendaagse barokkunst buiten de museummuren waaronder een groensculptuur van het Spaanse collectief Recetas Urbanas, de installatie Diasporalia van Koen Theys, nieuwe Fabre’s in de voormalige Sint-Augustinuskerk en vier barokke murals in de binnenstad. Ook de Antwerpse muziek- en theatersector omarmde het festival met in totaal 30 muziek- en theaterprojecten erg divers van aard voor een gevarieerd publiek. Buiten de museummuren werden 59.569 bezoekers geteld.
Absolute hoogtepunten uit het gevarieerde podiumkunstenaanbod waren het concert ‘Sleep’ van Max Richter in de Onze-Lieve-Vrouwekathedraal, ‘Lulletje’ van B.O.X en MartHa!tentatief dat op tournee ging langs de Antwerpse cultuurcentra, de bijzondere herneming van ‘Tropoi XXL’ van Theater FroeFroe, het oratorium ‘Lucifer’ van de Bronstige Bazooka’s, ‘Het land Nod’ van FC Bergman,… waarvan de voorstellingen stuk voor stuk uitverkocht waren. Ook voor vele concerten uit de reeks ‘1618 | BEFORE & BEYOND’ in AMUZ en onder meer het kerstconcert van ASO in de Sint-Carolus Borromeus gingen alle tickets de deur uit.
De barokke murals werden met minstens 1.500 getelde vermeldingen op sociale media door voorbijgangers, lokale handelaars en inwoners van de stad enthousiast onthaald. In het bijzonder de barokke ‘Antwerpen’-mural op de Eiermarkt, die niet enkel een vaste stop werd voor barokwandelingen en streetart tours, maar ook een nominatie in de wacht sleepte voor ‘Local Initiative’ van de Street Art Awards Benelux.
De erfenis van ‘Antwerpen Barok 2018’
Ook de komende maanden en jaren kan het publiek in Antwerpen terecht voor Rubens en zijn barokke nalatenschap. Als uitlopers van het festival is de bruikleen ‘Kindermoord te Bethlehem’ nog tot 3 maart 2019 in het Rubenshuis te bewonderen. De expo ‘Barok Burez’ met hedendaagse barokstillevens van de Antwerpse fotograaf Athos Burez is nog tot 21 april 2019 in de wandelboulevard van het MAS te zien. De expo ‘Sanguine | Bloedrood. Luc Tuymans on Baroque’ reisde in een licht aangepaste versie door naar het prestigieuze Fondazione Prada in Milaan (tot 25 februari 2019). De laatste fase van de restauratie van de portiek van het Rubenshuis is ondertussen ingezet. Op 27 april 2019 wordt de portiek publiek ingehuldigd.
Maar het barokfestival drukt ook een blijvende stempel op de Rubens-ervaring in de stad.
Ingegeven door de positieve reacties op het streetartproject ‘Baroque Murals’ onderneemt de stad stappen om drie van deze muurschilderingen – waaronder de iconische ‘Antwerpen’-mural op de Eiermarkt – voor langere tijd te laten staan.
De nieuwe kunstwerken van Jan Fabre in de voormalige Sint-Augustinuskerk zijn permanente integraties. Het publiek kan er terecht tijdens rondleidingen en tijdens de Cultuurmarkt, de Open Monumentendag en de concerten van AMUZ.
Blikvanger tijdens de expo ‘Experience Traps’ in het Middelheimmuseum was het werk ‘Diamond Shaped Room with Yellow Light’ (1986-1990/2018) van Bruce Nauman, dat nieuw was aangekocht. Bruce Nauman schonk vervolgens ook de ontwerptekeningen van dit werk aan het museum. Ook werk van Louise Lawler en William Forsythe uit de expo is opgenomen in de vaste collectie van het Middelheimmuseum. Het gaat om Lawlers ‘Birdcalls’ (1972-1981/2018) en Forsythes werken ‘Backwards’ (2018), ‘Debut’ (2018) en ‘Towards the Diagnostic Gaze’ (2013/2018).
De voor het festival ontwikkelde stadswandelingen ‘Barok Beroert’ en ‘Rubens achterna’ worden toegevoegd aan het permanente aanbod om Rubens in Antwerpen te ontdekken. Tot slot werd in het kader van het barokfestival sterk geïnvesteerd in de meertalige toeristische ontsluiting van de erfgoedsites. Deze informatie blijft ook na het festival beschikbaar.
Praktische informatie
'Antwerpen Barok 2018. Rubens inspireert' was een sleutelevenement in het kader van het Vlaamse Meesters-programma van Toerisme Vlaanderen.
Het culturele stadsfestival had een totaalbudget van 8,7 miljoen euro. 5,3 miljoen euro kwam van de stad Antwerpen, 2,8 miljoen euro van Toerisme Vlaanderen en 600.000 euro van derden.
Het festival liep van 1 juni 2018 tot 13 januari 2019 te Antwerpen.
